İnternetteki bir arama sonucunda sitenizin üst sıralarda yer alabilmesini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Site trafiği, sosyal ağ paylaşımları, gelen bağlantılar, etki alanınızın yaş aralığı, HTML kodunuzun kalitesi bu faktörlerden bazılarıdır. Sitenizdeki yazınızın karmaşıklık durumunun da sitenizin arama sırasında üst sıralarda yer almasını etkileyen bir faktör olduğunu ve bu karmaşıklık durumunun okunabilirlik skoruyla ölçülebildiğini biliyor muydunuz?

Okunabilirliğin SEO’ya etkisini anlatmadan önce konuyu daha iyi anlamak adına bu iki terimin tanımlarını inceleyelim.

SEO Nedir?

Seo terimi, İngilizce “Search Engine Optimization” kelimesinin baş harflerinden oluşur. Türkçe anlamı “Arama Motoru Optimizasyonu” dur. Seo, arama motorlarının web sitelerini daha kolay anlayabilmesini sağlar. Arama motorlarının sitenizi taramasına olanak sağlacak şekilde bulması ve sitenizin alt yapısı, dizaynı ve içeriği dahil olmak üzere arama motorlarının kriterlerine uygun şekle getirilmesi ile ilgilidir. Böylece Seo ile web sitesi optimize edilir ve hedeflenen anahtar kelimelerle arama motorlarında yapılan aramalarda sitenin sıralaması yükseltilir.

Okunabilirlik Nedir?

Bir metnin konusunun dışında okunabilir olması da büyük önem taşır. İyi bir metin okunabilir olmalıdır, çünkü metnin okuyucu tarafından anlaşılması okunabilirlik ile doğru orantılıdır. Zor okunan bir metinde okuyucunun anlama oranı daha düşük olacakken, kolay okunabilen bir metinde okuyucunun anlama oranı daha yüksek olacaktır. Bu durumu etkileyen kritik faktörlerden bazıları kelime ve cümle uzunluğu ile metnin hitap ettiği kitlenin yaş grubudur. Metnin hangi eğitim seviyesindeki kişiler tarafından okunabileceği, okunabilirlik indeksi ile anlaşılabilir.

Okunabilirlik ve SEO İlişkisi

Seçmiş olduğunuz bir anahtar kelimeyi Google’da aratın. Google’ın önünüze çıkaracağı sitelere baktığınızda okunabilirlik seviyesinin yüksek olduğunu göreceksiniz. Anlaşılacağı üzere sitelerin arama motorlarında öne çıkmasına etki eden önemli faktörlerden biri okunabilirlik indeksidir.

Okunabilirliği Neler Etkiler?

Bir makalenin okunabilirlik indeksini etkileyen, değerlendirilmesi gereken iki faktör vardır.

Bunlardan birincisi okunaklılıktır.

Okunaklılıkda;

• Satır aralığı
• Font
• Hizalamalar
• Punto
• Sütun genişliği
• Metin rengi

gibi okuma sırasında takibi etkileyen faktörler değerlendirilir.

Okunabilirlikde;

• Cümle ve kelime uzunluğu
• Okuma sırasında akışı durduran kelimelerin kullanım sıklığı
• Tamlamalar
• Birleşik ve basit kelime kullanım sıklığı
• Kullanılan temel cümle ve yan cümlelerin sıklığı
• Zor (üç heceden fazla olan) kelime sayıları
• Farklı kelimelerin tekrar edilen kelimelere olan oranı
• Metnin yazıldığı dil için en çok kullanılan kelimeler
• Tekrar etmeyen kelimeler
• Yabancı kökenli kelime sıklığı ve benzeri faktörler okuma sırasında takibi etkileyen faktörler olarak değerlendirilir.

Aramalarınız sonucunda en üstte gelen sitelerdeki metine bakarsanız, bu kriterlerin birçoğu ile uyumlu olduğunu göreceksiniz. Bu kriterler içerisinde kelime ve cümle uzunlukları daha çok odaklanılan bir değişkendir. Fakat; bu durumun da metin diline göre değişken olabileceğini unutmamak gerekir. Okunabilirlik indeksi sitenizin arama motorlarında üst sıralarda çıkması konusunda oldukça etkili bir faktördür.

Okunabilirlik Formülleri

Bir metnin okunabilirlik düzeyini ölçebilmek için kullanılan çeşitli formüller geliştirilmiştir. Bu formüller daha çok İngilizce metinler için kullanılmaktadır. Türkçe için okunabilirlik formülleri henüz tam anlamıyla doğru oranı gösterecek şekilde uygulanamıyor.

Günümüzde en çok kullanılan okunabilirlik formüllerinden birkaçını aşağıda inceledik.

Flesch-Kincaid

Flesch-Kincaid formülü Rudolf Flesch ve Peter Kincaid tarafından geliştirilmiştir. Bu formül en yaygın kullanılan okunabilirlik formülü olarak bilinir. İki değişkenli bu formülde, değişkenler her yüz sözcük içindeki toplam cümle sayısı ile hece sayıları olarak tanımlıdır. Kelime uzunukları için hece sayısı kelime sayısına oranlanır. Cümle uzunlukları ise kelime sayılarının cümle sayılarına oranlanması ile hesaplanır. Son olarak kelime başına kaç hece düştüğü değerlendirilir. Bu hesaplamalar sonucunda 100 ile 0 arasında bir skor belirlenir. En kolay okunabilen metin için skor 100 puana yakın olmalı, skor sıfıra yakınlaştıkça okunabilirlik seviyesi düşer, yani metni okumak zor demektir.

Gunning Fog

Bu ölçümü Gunning Fog geliştirmiştir. Ölçümün 0,4 olan sabit bir değeri vardır. İki değişken bullanılır. Birinci değişken, cümlelerde kulanılan ortalama kelime sayısıdır. İkinci değişken ise üç hece ve üç hece üzerinde kullanılan kelimelerin sayısıdır. Gunning Fog Indeksi’ne ait formülü aşağıda özetleyelim:

GFI=Kelime SayısıCümle Sayısı + Üç ve Daha Fazla Heceli Kelime Sayısı×100 Kelime Sayısı x 0,4

Hesaplamanın sonucunda çıkan puan 10’un ne kadar üzerinde ise metnin okunaklılığı o derece zor demektir.  Gunning Fog Indeksi Türkçe’deki hece ortalamaları ile pek uyumlu olmasa da Türkçe metinler için de uygulanabilir bir indekstir.

Ateşman

Ülkemizde okunabilirlik ve ölçümü ile ilgilenen ender kişilerden olan Ender Ateşman’ın geliştirdiği bu indeks, Türkçe’ye uyarlanmış bir okunabilirlik indeksidir. Ateşman’ın indeksi Flesch-Kincaid formülü ile benzerlikler taşır. Metnin okunabilirlik düzeyi sıfır ile yüz arası bir değer ile belirlenir. Formül sonucunda hesaplanan rakam yüze yakın ise metinin okunabilrlik seviyesi daha kolay demektir. Aşağıda formülü inceleyelim.

Ateşman İndeksi=198,25-40,175×Toplam HeceToplam Kelime-2,610×Toplam KelimeToplam Cümle

Ateşman’ın Indeksi Türkçe masallar üzerinde denenmiş. Bu araştırmanın sonucunda ilköğretim beşinci sınıfa kadarki yaş grubuna hitap eden masallarda yaklaşık olarak 84 puan çıktığı görülmüş. Ortaokul düzeyindeki masalların ise 78 puan dolaylarında olduğu görülmüş. Bu demek oluyor ki eğitim seviyesi yükseldikçe bu seviyeye hitap eden metinlerin okunabilirlik düzeyi azalıyor.